I. GDPR là gì?

GDPR là viết tắt của General Data Protection Regulation. Đây là một quy định pháp lý có hiệu lực trên toàn EU và Khu vực kinh tế Châu Âu (EEA) từ ngày 25 tháng 5 năm 2018. Quy định này được thiết kế để bảo vệ dữ liệu cá nhân của công dân EU và trao quyền kiểm soát dữ liệu này cho họ. Mục đích của việc tuân thủ GDPR bao gồm: Bảo vệ quyền riêng tư và dữ liệu cá nhân của công dân EU; Thống nhất các quy định bảo vệ dữ liệu trên toàn EU; Trao quyền cho các cá nhân kiểm soát dữ liệu của họ; Áp đặt các hình phạt nghiêm khắc đối với các vi phạm.

II. Các nguyên tắc cốt lõi của GDPR

GDPR là một quy định quan trọng có tác động rất lớn đến cách thức các tổ chức thu thập, sử dụng và bảo vệ dữ liệu cá nhân. GDPR dựa trên những nguyên tắc cốt lõi sau (theo Điều 5 của GDPR):

1. Tính hợp pháp, công bằng và minh bạch

- Hợp pháp: Mọi hoạt động xử lý dữ liệu phải có cơ sở pháp lý rõ ràng (ví dụ: sự đồng ý của chủ thể dữ liệu, thực hiện hợp đồng, tuân thủ nghĩa vụ pháp lý, lợi ích hợp pháp, v.v.).

- Công bằng: Dữ liệu phải được xử lý một cách công bằng, không gây hiểu lầm hoặc gây hại cho chủ thể dữ liệu.

- Minh bạch: Chủ thể dữ liệu phải được thông báo rõ ràng, dễ hiểu về cách thức và mục đích dữ liệu của họ được sử dụng. Điều này bao gồm việc cung cấp thông tin về danh tính của người kiểm soát dữ liệu, mục đích xử lý, thời gian lưu trữ và quyền của họ. GDPR ảnh hưởng đến bất kỳ doanh nghiệp nào thu thập, xử lý hoặc lưu trữ dữ liệu cá nhân của công dân EU. Ảnh hưởng cụ thể của GDPR tùy thuộc vào loại dữ liệu được xử lý và cách thức xử lý dữ liệu.

2. Giới hạn mục đích

Dữ liệu cá nhân chỉ được thu thập cho các mục đích cụ thể, rõ ràng và hợp pháp đã được xác định trước. Không được phép xử lý dữ liệu xa hơn hoặc theo cách không tương thích với các mục đích ban đầu đã được thông báo cho chủ thể dữ liệu.

3. Tối thiểu hóa dữ liệu

Dữ liệu cá nhân được thu thập phải đầy đủ, có liên quan và giới hạn ở mức cần thiết cho các mục đích đã được xác định. Điều này có nghĩa là bạn không nên thu thập hoặc lưu giữ nhiều dữ liệu hơn mức cần thiết để đạt được mục tiêu đã định.

4. Tính chính xác

Dữ liệu cá nhân phải chính xác và, khi cần thiết, phải được cập nhật. Mọi bước hợp lý phải được thực hiện để đảm bảo rằng dữ liệu cá nhân không chính xác, liên quan đến mục đích xử lý, được xóa hoặc sửa đổi mà không chậm trễ.

5. Giới hạn lưu trữ

Dữ liệu cá nhân phải được lưu trữ dưới dạng cho phép nhận dạng chủ thể dữ liệu không lâu hơn mức cần thiết cho các mục đích mà dữ liệu cá nhân được xử lý. Có thể lưu trữ dữ liệu lâu hơn nếu chỉ vì mục đích lưu trữ vì lợi ích công cộng, nghiên cứu khoa học hoặc lịch sử, hoặc mục đích thống kê, với các biện pháp bảo vệ phù hợp.

6. Tính toàn vẹn và bảo mật

Dữ liệu cá nhân phải được xử lý theo cách đảm bảo bảo mật phù hợp của dữ liệu cá nhân, bao gồm bảo vệ chống lại việc xử lý trái phép hoặc bất hợp pháp và chống lại mất mát, phá hủy hoặc hư hỏng ngẫu nhiên, bằng cách sử dụng các biện pháp kỹ thuật hoặc tổ chức phù hợp. Đây còn được gọi là nguyên tắc "Bảo mật bằng thiết kế và mặc định".

7. Trách nhiệm giải trình

Người kiểm soát dữ liệu (data controller) phải chịu trách nhiệm và có khả năng chứng minh sự tuân thủ với sáu nguyên tắc trên. Điều này đòi hỏi các tổ chức phải ghi lại các hoạt động xử lý dữ liệu, thực hiện các chính sách và thủ tục bảo vệ dữ liệu cũng như đào tạo nguồn nhân lực.

Việc các tổ chức không hiểu GDPR là gì, cũng như không tuân thủ GDPR có thể bị phạt lên tới 4% doanh thu toàn cầu hàng năm hoặc 20 triệu euro, tùy theo mức nào cao hơn. Các ngân hàng và tổ chức tài chính khác có thể không muốn cung cấp dịch vụ cho nhiều doanh nghiệp không tuân thủ GDPR.

III. Vấn đề bản địa hóa dữ liệu trong GDPR

Vấn đề bản địa hóa dữ liệu trong GDPR của EU là một chủ đề thường gây hiểu lầm. Mặc dù GDPR không yêu cầu bản địa hóa dữ liệu một cách rõ ràng nhưng nó đặt ra các quy định rất nghiêm ngặt về việc chuyển dữ liệu cá nhân ra khỏi EU/EEA. Mục tiêu là đảm bảo rằng mức độ bảo vệ dữ liệu tương đương với GDPR vẫn được duy trì khi dữ liệu di chuyển qua biên giới.

- Quyết định đầy đủ: Ủy ban Châu Âu có thể quyết định rằng một quốc gia không thuộc EEA có mức độ bảo vệ dữ liệu "đầy đủ" (tức là tương đương với GDPR). Khi một quốc gia nhận được quyết định này, dữ liệu có thể được chuyển đến đó một cách tự do mà không cần thêm biện pháp bảo vệ nào. Ví dụ, Nhật Bản, Canada, New Zealand, Hàn Quốc (một phần), và Vương quốc Anh sau Brexit đã có các quyết định đầy đủ.

Tuy nhiên, các quyết định này có thể bị thách thức, như trường hợp "Schrems II" đã làm mất hiệu lực của thỏa thuận EU-US Privacy Shield trước đây, gây ra những thách thức lớn cho việc chuyển dữ liệu giữa EU và Mỹ.

- Các biện pháp bảo vệ thích hợp: Nếu không có quyết định đầy đủ, các tổ chức vẫn có thể chuyển dữ liệu nếu họ áp dụng các biện pháp bảo vệ thích hợp, bao gồm:

+ Điều khoản hợp đồng tiêu chuẩn (Standard Contractual Clauses - SCCs): Đây là các điều khoản hợp đồng được Ủy ban Châu Âu phê duyệt mà các tổ chức sử dụng để ràng buộc người nhận dữ liệu ở nước thứ ba phải bảo vệ dữ liệu theo tiêu chuẩn của EU.

+ Quy tắc ràng buộc công ty (Binding Corporate Rules - BCRs): Là các quy tắc nội bộ về bảo vệ dữ liệu được phê duyệt bởi cơ quan bảo vệ dữ liệu của EU, cho phép chuyển dữ liệu trong nội bộ các tập đoàn đa quốc gia.

+ Quy tắc ứng xử hoặc chứng nhận đã được phê duyệt: Mặc dù ít phổ biến hơn.

- Các trường hợp ngoại lệ: Trong một số trường hợp rất cụ thể, dữ liệu có thể được chuyển mà không cần quyết định đầy đủ hoặc các biện pháp bảo vệ thích hợp, ví dụ:

+ Với sự đồng ý rõ ràng và đầy đủ thông tin của chủ thể dữ liệu.

+ Để thực hiện hợp đồng với chủ thể dữ liệu.

+ Vì lợi ích công cộng quan trọng.

+ Để thiết lập, thực hiện hoặc bảo vệ các khiếu nại pháp lý.

- Sự khác biệt giữa Data Residency (nơi cư trú dữ liệu) và Data Localization (bản địa hóa dữ liệu)

- Data Residency (nơi cư trú dữ liệu): Đề cập đến vị trí vật lý mà dữ liệu được lưu trữ. Các công ty có thể chọn nơi cư trú dữ liệu dựa trên các chính sách nội bộ hoặc để tuân thủ các quy định.

- Data Localization (bản địa hóa dữ liệu): Là một yêu cầu pháp lý (do luật pháp quốc gia quy định, không phải GDPR) rằng dữ liệu được tạo ra trong một quốc gia phải được lưu trữ và xử lý trong chính quốc gia đó.

IV. Tại sao GDPR không yêu cầu bản địa hóa dữ liệu?

GDPR được thiết kế để phù hợp với một thế giới kỹ thuật số hóa toàn cầu. Việc yêu cầu bản địa hóa dữ liệu hoàn toàn sẽ tạo ra rào cản lớn cho hoạt động kinh doanh quốc tế, cản trở sự tự do luân chuyển dữ liệu cần thiết cho kinh tế kỹ thuật số. Thay vào đó, GDPR chọn cách tiếp cận dựa trên nguyên tắc và rủi ro, tập trung vào việc đảm bảo rằng dữ liệu được bảo vệ đủ mức, bất kể vị trí địa lý của nó.

Tuy nhiên, do sự phức tạp của các quy định chuyển dữ liệu xuyên biên giới, một số tổ chức có thể chọn bản địa hóa dữ liệu (tức là giữ dữ liệu trong EU) như một cách để đơn giản hóa việc tuân thủ và giảm thiểu rủi ro pháp lý. Dù không phải là một yêu cầu trực tiếp, bản địa hóa có thể là một chiến lược thực tế cho một số trường hợp.

Kết luận

Tóm lại, GDPR không chỉ là một quy định pháp lý nghiêm ngặt mà còn là kim chỉ nam cho mọi tổ chức xử lý dữ liệu cá nhân trong kỷ nguyên số. Với các nguyên tắc cốt lõi về tính hợp pháp, công bằng, minh bạch, giới hạn mục đích và lưu trữ, cũng như đảm bảo tính chính xác và bảo mật, GDPR đã tạo ra một khuôn khổ mạnh mẽ để bảo vệ quyền riêng tư của công dân EU. Dù không yêu cầu bản địa hóa dữ liệu, quy định này vẫn đảm bảo mức độ bảo vệ dữ liệu cao nhất khi thông tin di chuyển xuyên biên giới, thúc đẩy một môi trường kinh doanh kỹ thuật số an toàn và đáng tin cậy cho cả doanh nghiệp lẫn người dùng trên toàn cầu.