Bước sang thế kỷ XXI, cùng với xu thế hội nhập và quá trình toàn cầu hoá, sự phát triển của công nghệ thông tin là điều kiện cơ bản để mang lại thành tựu của nền kinh tế hiện đại. Xu thế toàn cầu hóa cùng với cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã và đang tạo ra những cơ hội, cung cấp nhiều giải pháp, phương tiện vật chất - kỹ thuật, tạo tiền đề để nhân loại chuyển đổi từ nền kinh tế công nghiệp sang nền kinh tế tri thức. Ở Việt Nam, ATTT là ngành đang thu hút nhiều lao động chất lượng cao. Đẩy mạnh hoạt động bảo đảm an ninh, ATTT có vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự ổn định kinh tế, chính trị, xã hội và quốc phòng an ninh. ATTT là ngành nghề đảm nhiệm vai trò bảo vệ hệ thống thông tin, dữ liệu tránh khỏi sự tấn công, phá hoại dữ liệu bất hợp pháp của các thế lực thù địch, phản động và tội phạm nhằm đảm bảo cho các hệ thống thông tin thực hiện đúng chức năng, phục vụ đúng đối tượng một cách chính xác và tin cậy. Muốn có một đội ngũ chuyên gia ATTT vừa hồng vừa chuyên thì việc giáo dục đạo đức nghề nghiệp cho họ ngay từ khi còn là sinh viên phải được đặt lên hàng đầu.

Giáo dục đạo đức nghề nghiệp nhằm định hướng và xây dựng hệ giá trị đạo đức, chuẩn mực hành vi ứng xử cho sinh viên ATTT trong quá trình học tập rèn luyện và phát triển nghề nghiệp. Thực tiễn đào tạo nguồn nhân lực ngành ATTT cho thấy, để có những giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng giáo dục đạo đức nghề nghiệp cần đáp ứng một số yêu cầu sau:

Một là, Giáo dục đạo đức nghề nghiệp cho sinh viên ngành ATTT phải đáp ứng được yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Việt Nam đã khẳng định, mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa và xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là tiến tới một nước xã hội chủ nghĩa, dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Sau hơn 30 năm đổi mới, Việt Nam đã phát huy được sức mạnh tổng hợp của các nguồn lực và đạt được những thành tựu vô cùng to lớn trên tất cả các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa - xã hội. Trong đó, nguồn lực cơ bản và có vai trò quan trọng nhất chính là con người. Sinh viên ATTT là một bộ phận thanh niên có học thức, có trình độ, là nguồn lực rất quan trọng đối với sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Vì vậy, phát triển nguồn nhân lực ATTT là yêu cầu cấp thiết nhằm đáp ứng xu thế phát triển của thời đại và của đất nước. Nhiệm vụ chăm lo giáo dục sinh viên ATTT vừa giỏi chuyên môn nghiệp vụ, vừa vững vàng bản lĩnh và có đạo đức nghề nghiệp là góp phần xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa vừa “hồng”, vừa “chuyên” như lời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng căn dặn.

Hai là, Giáo dục đạo đức nghề nghiệp cho sinh viên ngành ATTT tin phải có sự phối hợp đồng bộ, chặt chẽ của các cá nhân, tổ chức và lực lượng, gắn liền với việc nâng cao ý thức tự giác rèn luyện đạo đức của sinh viên.

Thực tiễn giáo dục đạo đức nghề nghiệp cho sinh viên ngành ATTT cho thấy các hoạt động giáo dục, đào tạo nói chung và giáo dục đạo đức nghề nghiệp nói riêng muốn đạt được hiệu quả cao đều phải phát huy sức mạnh tổng hợp của các cá nhân, tổ chức và lực lượng tham gia. Mỗi cá nhân, tổ chức và lực lượng phải đề cao nhận thức trách nhiệm, có chung nhận thức quan điểm, ý chí quyết tâm, thống nhất cao trong hành động và năng lực của mình đối với quá trình giáo dục đạo đức nghề nghiệp cho sinh viên ngành ATTT. Về phía sinh viên ngành ATTT cần phải đề cao tinh thần trách nhiệm tự tu dưỡng, tự rèn luyện phẩm chất chính trị đạo đức, tác phong lối sống, đạo đức nghề nghiệp, trong đó phải luôn có được thái độ hành vi tự học, tự rèn luyện thường xuyên, lâu dài.

Ba là, Giáo dục đạo đức nghề nghiệp cho sinh viên ngành ATTT phải gắn với xây dựng chuẩn đầu ra của sinh viên

Để hoạt động giáo dục đạo đức nghề nghiệp cho sinh viên ngành ATTT đạt hiệu quả cao thì phải gắn với chuẩn đầu ra trong chương trình đào tạo ngành ATTT. Mục tiêu của giáo dục là đào tạo ra nguồn nhân lực ATTT chất lượng cao phục vụ cho nhiệm vụ đảm bảo an ninh quốc phòng và phát triển kinh tế xã hội với đầy đủ các phẩm chất giỏi về chuyên môn nghiệp vụ, có bản lĩnh chính trị vững vàng, có đạo đức nghề nghiệp trong sáng. Xây dựng tiêu chí đánh giá phẩm chất đạo đức sinh viên ATTT cần gắn liền với thực tiễn công việc, bao gồm: kỷ luật, trách nhiệm, trung thực, bí mật, tận tâm, hợp tác phát triển… Xã hội ngày càng phát triển thì càng đặt ra những yêu cầu mới về chất lượng nguồn nhân lực nên việc xây dựng chương trình đào tạo và chuẩn đầu ra cho sinh viên cũng cần bổ sung, phát triển và đổi mới.

Bốn là, Giáo dục đạo đức nghề nghiệp cho sinh viên ngành ATTT phải được tiến hành thường xuyên, liên tục, lâu dài và toàn diện

Giáo dục đạo đức nghề nghiệp ATTT cho sinh viên là một cuộc đấu tranh trên lĩnh vực tư tưởng, chính trị nhằm chống những luận điểm sai trái, chống lại hành vi lôi kéo, trục lợi, vi phạm pháp luật… Trong bối cảnh sinh viên đang chịu sự tác động của nhiều yếu tố, đặc biệt là sức quyến rũ của vòng xoáy danh vị và đồng tiền, giáo dục đạo đức nghề nghiệp ATTT lại càng trở nên khó khăn, phức tạp. Để tránh tư tưởng chủ quan, nóng vội, hình thức chúng ta phải tiến hành thường xuyên, lâu dài, có cách làm, bước đi phương pháp phù hợp trong việc giáo dục đạo đức nghề nghiệp cho sinh viên ATTT.

Nhằm hiện thực hóa những yêu cầu trên trong công tác giáo dục đạo đức nghề nghiệp cho sinh viên ATTT, chúng tôi định hướng một số giải pháp sau:

Thứ nhất, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp lãnh đạo, phát huy sức mạnh tổng hợp của các tổ chức trong công tác giáo dục đạo đức nghề nghiệp cho sinh viên ngành ATTT

Nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp lãnh đạo, phát huy sức mạnh tổng hợp của các tổ chức là nhân tố quyết định thắng lợi trong công tác giáo dục đạo đức nghề nghiệp cho sinh viên ATTT. Để làm tốt giải pháp này cần bảo đảm vai trò lãnh đạo toàn diện của các cấp lãnh đạo và vai trò thực hiện của các cơ quan chức năng đối với công tác đào tạo sinh viên ATTT trở thành người kỹ sư giỏi về chuyên môn và phẩm chất đạo đức nghề nghiệp theo các tiêu chí của ngành nghề đào tạo, đáp ứng được nhu cầu của thị trường lao động trong và ngoài nước. Việc xác định mục tiêu, nhiệm vụ giáo dục đạo đức nghề nghiệp cho sinh viên ATTT được xem là mục tiêu cơ bản nhằm góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả của sự nghiệp giáo dục và đào tạo.

Thứ hai, giáo dục đạo đức nghề nghiệp cho sinh viên ATTT thông qua giảng dạy các học phần lý luận chính trị và các học phần chuyên ngành ATTT

Việc giảng dạy các học phần có ý nghĩa khác nhau trong việc hình thành các phẩm chất đạo đức nghề nghiệp cho sinh viên ATTT. Đối với các học phần chuyên ngành ATTT việc lồng ghép các nội dung giáo dục đạo đức nghề nghiệp nhằm làm cho nội dung các học phần thêm phong phú, không xa rời thực tiễn sinh động, từ đó sinh viên ATTT sẽ nắm được mặt tích cực và tiêu cực từ bên ngoài tác động vào nhân cách nghề nghiệp của mình. Đối với các học phần lý luận chính trị, lồng ghép các nội dung giáo dục đạo đức nghề nghiệp sẽ giúp sinh viên ATTT nhận thấy rõ vị trí, vai trò của đạo đức nghề nghiệp ATTT, thấy được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và xã hội đối với nghề nghiệp.

Ba là, giáo dục đạo đức nghề nghiệp cho sinh viên ngành ATTT thông qua hoạt động thực tập tại các cơ quan, tổ chức và doanh nghiệp

Đối với sinh viên ATTT thực hiện thực tập tại các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp vừa là mục đích, vừa là nội dung, vừa là phương tiện của quá trình học tập, rèn luyện. Thực tập có ý nghĩa là nâng cao trình độ chuyên môn, rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo nghề nghiệp, làm quen với môi trường nghề nghiệp để khi ra trường sinh viên ATTT phát huy được kiến thức và nghiệp vụ đã học. Trong quá trình làm việc và trải nghiệm thực tế, sinh viên sẽ hiểu rõ những phẩm chất đạo đức nghề nghiệp thầy cô đã giảng dạy trên lớp và sẽ tự đúc rút ra những phẩm chất đạo đức nghề nghiệp.

Bốn là, phát huy vai trò của tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và các hoạt động văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao trong giáo dục đạo đức nghề nghiệp cho sinh viên ATTT

Công tác Đoàn và phong trào Thanh niên có một ảnh hưởng rất lớn tới chất lượng giáo dục đào tạo nói chung và tới việc hình thành xây dựng các phẩm chất đạo đức nghề nghiệp cho sinh viên ngành ATTT nói riêng. Nhiều phong trào hoạt động đã tạo sân chơi cho sinh viên thể hiện bản lĩnh trí tuệ của mình. Các hoạt động vui chơi giải trí, văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao, diễn đàn là yêu cầu tất yếu của tuổi trẻ, giúp sinh viên ATTT nâng cao khả năng hiểu biết trong việc tiếp thu kiến thức trên giảng đường.

Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: “Có tài mà không có đức là người vô dụng. Có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó”. Điều đó cho thấy vai trò quan trọng của đạo đức đối với quá trình phát triển, lao động của con người. Giáo dục đạo đức vì vậy mang trong mình một sứ mệnh cao cả - Phát triển con người, phát triển xã hội. Một phần trong đó chính là công tác giáo dục đạo đức nghề nghiệp cho thế hệ trẻ nói chung và những sinh viên ngành ATTT nói riêng, những con người trong tương lai không xa sẽ trở thành lực lượng lao động chất lượng cao của nước nhà. Vì vậy, phải không ngừng nâng cao chất lượng đào tạo sinh viên ngành ATTT thông qua công tác giảng dạy, không chỉ dạy “chữ” mà còn dạy “người”. Đó chính là mục tiêu cao đẹp nhất của giáo dục.