[ATTT số 5 (087) 2025] - Trong bối cảnh an toàn, an ninh mạng đang trở thành yếu tố cốt lõi trong bảo vệ chủ quyền quốc gia, vấn đề xây dựng chính sách chiến lược có tầm nhìn dài hạn, không bị bất ngờ trước các biến cố bất định là một nhiệm vụ và thách thức đối với ngành Cơ yếu Việt Nam. Với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), điện toán lượng tử, việc hoạch định chính sách đang đối mặt với nhiều biến động, bất định từ những đột phát trong khoa học - công nghệ. 

Ngày 7/11, Bộ Số hóa Đan Mạch cho biết độ tuổi tối thiểu được phép sử dụng một số mạng xã hội là 15 tuổi. Tuy nhiên, tuyên bố không nêu danh sách các nền tảng thuộc diện điều chỉnh và cũng không đề cập cơ chế thực thi cụ thể. Động thái này được cho là gia tăng sức ép lên các tập đoàn công nghệ giữa lúc ngày càng có nhiều lo ngại trẻ em bị cuốn quá sâu vào thế giới kỹ thuật số đầy nội dung độc hại.  

Google sẽ bắt đầu thử nghiệm tính năng học máy ngăn chặn trẻ em truy cập nội dung không phù hợp trên YouTube trong thời gian tới. Thông báo được Google đưa ra trong bối cảnh Thượng viện Mỹ đang xem xét dự luật cấm trẻ em dưới 13 tuổi sử dụng mạng xã hội.

Bên cạnh việc nghiên cứu các chỉ số đánh giá sức mạnh không gian mạng một quốc gia theo các tổ chức uy tín trên thế giới đã được đưa ra trong Phần I. Để tiếp nối nội dung, tác giả tiếp tục trình bày các thông tin chọn lọc về xu hướng và những thách thức cần lời giải để phát triển an toàn, an ninh mạng quốc gia. Phần II của bài viết đề xuất một số kiến nghị nhằm nâng cao sức mạnh mạng của Việt Nam.

Ngày nay, với sự phát triển vượt bậc của khoa học công nghệ, cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 và sự bùng nổ của thiết bị IoT dẫn đến việc người dùng dễ dàng tiếp cận các nguồn thông tin trên không gian mạng qua các thiết bị như máy tính, điện thoại di động thông qua các mạng xã hội như: Facebook, Twitter, Instagram,... Điều này dẫn đến sự hình thành hình thức tác chiến mới là chiến tranh thông tin. Chiến tranh thông tin đã được các quốc gia bổ sung, hoàn thiện bằng các hình thức, phương pháp tác chiến mới và chiến thắng không chỉ được thể hiện trên chiến trường bằng cách sử dụng các vũ khí hạng nặng, mà còn thể hiện trên cả mặt trận truyền thông.

Công nghệ deepfake (công nghệ AI giả mạo khuôn mặt, hình ảnh, giọng nói) tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho xã hội. Trong một báo cáo, Trường Đại học Collecge London đã xếp deepfake là một trong những mối đe dọa lớn nhất mà xã hội phải đối mặt ngày nay.

Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam đã ký Quyết định số 964/QĐ-TTg ngày 10/8/2022 phê duyệt chiến lược An toàn, An ninh mạng quốc gia, chủ động ứng phó với các thách thức từ không gian mạng đến năm 2025, tầm nhìn 2030. Nội dung đáng chú ý của chiến lược là cần phải xây dựng hệ thống thế trận an ninh nhân dân trên không gian mạng có khả năng chỉ huy, kết nối, chia sẻ thông tin, tiếp nhận và xử lý sớm các thông tin gây hại tới không gian mạng quốc gia từ các Bộ, ngành, địa phương, các doanh nghiệp viễn thông, Internet, dịch vụ nội dung số.

Chứng cứ trong vụ án hình sự có ý nghĩa lớn không chỉ về mặt pháp lý để chứng minh hành vi phạm tội. Hiện nay, các đối tượng phạm tội đã sử dụng nhiều thiết bị, phương tiện khoa học công nghệ để thực hiện hành vi phạm tội. Do đó, trong công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm, việc thu thập dữ liệu điện tử để sử dụng làm tài liệu, chứng cứ đấu tranh, xử lý đối tượng là việc làm thường xuyên và rất quan trọng.

Hiện nay, việc sử dụng Internet và các hệ thống máy tính kết nối ngày càng lớn, đã dẫn đến sự gia tăng mạnh về số lượng các cuộc tấn công trên không gian mạng. Hầu hết các cuộc xung đột chính trị, kinh tế hay quân sự đều có sự tham gia của yếu tố công nghệ cao. Thực trạng mất an toàn, an ninh thông tin trên không gian mạng đã và đang đặt Việt Nam trước những nguy cơ đe dọa an ninh, chủ quyền và lợi ích quốc gia trên không gian mạng. Bài viết sẽ trình bày những nguy cơ đe dọa và thủ đoạn xâm nhập chủ quyền quốc gia trên không gian mạng đang diễn ra hiện nay.

Bảo vệ chủ quyền quốc gia trên không gian mạng đang trở thành vấn đề hết sức quan trọng đối với nhiều nước trên thế giới. Những diễn biến gần đây cho thấy thế giới đang phải đối mặt với nguy cơ chiến tranh trên không gian mạng và các quốc gia phải xây dựng hệ thống phòng thủ vững chắc để sẵn sàng ứng phó với hình thức chiến tranh này.